به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما،آنچه را که بجوییم و نیابیم گرانبها و ارزشمند است. دکتر مریم اسلامی، پزشک متخصص و مشاور ژنتیک از دانشگاه علومپزشکی هاروارد امریکادرباره حجاب و موفقیتهای خود میگوید.
نگاه شعاری به فرهنگی دینی، جوانان را دین گریز میکند. دکتر مریم اسلامی، پزشک متخصص و مشاور ژنتیک از دانشگاه علومپزشکی هاروارد امریکا، عضو هیئت
علمی دانشگاه و دارنده مدالهای طلا، دیپلمهای افتخار و عناوین برترین مخترع زن سال ۲۰۰۸ از سازمان جهانی مالکیت معنوی سازمان ملل متحد (وایپو) و دهها عنوان و جایزه بینالمللی و ملی است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
افتخارآفرینی این بانوی حافظ ارزشهای ایرانی- اسلامی در محافل علمی، پژوهشی و بینالمللی ما را بر آن داشت تا با وی به گفتگو بنشینیم. ویژگیهای یک مخترع چیست و ورود یک بانو در این عرصه چه سختیهایی دارد؟ یکسری مشاغل با روحیات خانمها سازگاری بیشتری دارد مثل آموزش و تدریس. من ضمن علاقه به پزشکی برای ادامه تحصیل در حوزه تخصصی به دنبال رشتهای بودم که هم با روحیات یک خانم سازگار و هم بالین و ارتباط با بیمار در آن مطرح باشد، ضمناً انجام مسائل پژوهشی نیز در آن امکانپذیر باشد. به همین دلیل تخصص ژنتیک و بحث مشاوره ژنتیک را انتخاب کردم و در کنار مسائل دانشگاهی، بخش بالینی را هم در نظر داشتم. در هرکار پژوهشی که چندین سال با تمرکز و دقت بررسی و کار شود میتوان دست به نوآوری زد و نقاط ضعف و مشکلات روشهای موجود را شناسایی و راهی برای برطرف شدن ضعفها و مشکلات پیدا کرد و همین پژوهشها و بررسیها راهی برای یک اختراع باز میکند. من هم در دوران تحصیل در پزشکی عمومی و هم در دوره دکترای تخصصی سعی در انجام پژوهشهای کاربردی داشتم که حاصل آنها به صورت اختراعات بینالمللی، تألیف کتابها، مقالات و سخنرانیهای علمی در مجامع علمی منتشر شد و با استقبال ویژهای مواجه شد. ورود
بانوان دراین عرصه با توجه به محدودیتها و بودجههای اندک، مشکل است. به دلیل مسئولیتهای خانه اعم از بارداری، بچهداری و رسیدگی و مدیریت مسائل داخل منزل، مشکلات بانوان شاغل بیشتر از آقایان است، ولی با مدیریت، برنامهریزی، حمایت خانوادهها و همسر همراه میتوان بر سختیها فائق آمد. بعضاً خانمهایی که به مدارج علمی میرسند بهخصوص در خارج از
کشور متأثر از
فرهنگ غربی ظاهر میشوند و برخوردشان تغییر میکند. در هر جامعهای تأثیرات فرهنگی روی افراد وجود دارد
هر فردی از هر فرهنگ و آیینی اگر نسبت به آن فرهنگ و آیین بینش و آگاهی لازم داشته باشد تأثیرپذیری منفی او نسبت به سایر فرهنگها کمتر خواهد بود. بانوانی از کشورهایی مانند هند، پاکستان، ژاپن و کشورهای شرق آسیا زمانی که با ریشههای فرهنگی خودشان اتصالات قوی برقرار میکنند هرجا که هستند با همان لباس، فرهنگ، سنت ملی و آیینی خود حضور دارند. من به همان مقدار آگاهیهایی که دارم سعی کردم به کشورهایی که میروم از جنبههای منفی تأثیر نگیرم و از جنبههای مثبت آن کشورها در جهت بارورتر شدن شخصی، روحی، معنوی و علمی خود استفاده کنم. در دانشگاههای ما با اینکه محیط اسلامی است بسیاری پوشش و هویت اسلامی را کنار میگذارند، درحالی که ماهیت علم مغایر با اسلام نیست. معتقدم در داخل کشور، بیشتر به تبلیغات شعارگونه و سطحی اکتفا کردیم و در شناساندن فرهنگ عمیق ایرانی- اسلامی خودمان آنگونه که شایسته است، به جوانان نپرداختیم. کسی با این فرهنگ و آموزههای آن آشنا باشد و تحت تأثیر موارد منفی قرار بگیرد. اگر افرادی هم نسبت به این مسئله پایبندیهای لازم را ندارند به دلیل نداشتن آگاهی است. وظیفه سیستم آموزشی و رسانهای است که در این زمینه کارهای فاخرتری کنند. درعین حال عملکردهای منفی که بعضی افراد در
جامعه ما داشتند و برخی ایجاد دافعهها باعث واکنش مقابلهای در بعضی افراد شده که منجر به نتایج منفی شده است. برای اینکه بتوانید الگوی دانشجویان خودتان باشید راهکاری دارید؟ الگو شدن حرف بزرگی است، کسانی میتوانند الگو باشند که خودشان شخصیت وارسته و منزهی داشته باشند. من خود را در این جایگاه نمیدانم، اما همواره سعی کردم تا دافعه برای دانشجویان ایجاد نکنم و با روش تدریس و رفتار صادقانه بتوانم برای دانشجویانم اثرگذار باشم تا بتوانند افراد ارزشمند و مؤثری در جامعه باشند. به نظرم انسان بدون اینکه صحبتی کند با عملکرد و صداقت میتواند برای نسل جوان جاذبههایی ایجاد کند. ضمناً لازم است تا به جوانان الگوهای لازم را معرفی کرد و این بسیار مسئله مهمی است. مهمترین مسائلی که جامعه و رسانه باید درنظر داشته باشند الگودهی مناسب به جوانان است. جوانی که بداند در تاریخ و فرهنگ کشورش انسانهای وارسته و دانشمندی وجود داشته و دارند و این الگوها را بشناسد دچار بیریشگی و بیهویتی نمیشود، زیرا الگوهای لازم را در دسترس دارد و این وظیفه همه آنهایی است که با نوجوانان و جوانان سر و کار دارند. همچنان که خود من زیباترین ایمانها و مخلصترین انسانها را در جوانان خودمان در آن سوی مرزها دیدهام که جایگاههای علمی بالایی نیز در برترین دانشگاههای دنیا دارند و به دور از هرگونه هیاهو الگوهای عملی هستند. برخوردها به عنوان یک دانشمند محجبه ایرانی چطور بوده است؟ در عرصههای علمی سعی کردم به حدی پربار و قوی کار ارائه کنم تا خللی ایجاد نشود و کم کاری را پای حجاب و ملیت من نگذارند. در واقع با پربارتر کردن نقش علمی و پژوهشیام سعی کردم اگر علامت سؤالی هم برای کسی وجود داشته باشد برطرف شود. ما در یک دهکده جهانی زندگی میکنیم که فرهنگها و سنتهای مختلف در آن وجود دارد و بیش از یکمیلیارد مسلمان در آن زندگی میکنند، بنابراین چیز عجیبی نیست اگر من به عنوان زن محقق مسلمان، محجبه باشم. به نظرم اگر کسی وظیفه خود را به درستی انجام دهد زمینه برداشتهای منفی را برطرف میکند.
در عرصههای مختلف علمی ازجمله به عنوان رئیس کنگره بینالمللی در دانشگاه کمبریج انگستان و سخنران مدعو و دبیر اجرایی کنگرههای بینالمللی مختلف در آلمان، سوییس، امریکا، روسیه، چین، ژاپن و... با حضور سخنرانان برجسته از کشورها و مذاهب مختلف همیشه مورد احترام بودهام. مثلاً بعد از دریافت مدال طلا و دیپلم افتخار و عنوان برترین مخترع زن از سازمان جهانی مالکیت معنوی سازمان ملل متحد و مدال و نشان تسلا و دیپلم افتخار از کشور صربستان، کارت تبریک و گل از سوی بانوان ایتالیایی برایم ارسال شده بود و پیامهای تبریک بسیاری از بانوان کشورهای مختلف دریافت کردم. شکل جدید اسلام هراسی در رسانههای جهان شدت زیادی گرفته است، آیا این نگاه در فضای علمی نسبت به یک خانم محجبه دانشمند هم وجود دارد؟ از اسلام هراسی و تأثیر رسانهها نمیتوان غافل بود به خصوص با عملکرد گروههای افراطی این امر پررنگتر شده است، با این حال سعی کردم در حد توانم شکلی زیبا و مناسب از حجاب و رفتار اسلامی- ایرانی ارائه و دیدگاههای منفی را تغییر دهم. متأسفانه بعضاً این مدل برخوردها را در داخل کشور خودمان شاهد بودم تا درخارج. برخی از ظواهر دینی مانند حجاب بهرهبرداریهای سیاسی میکنند و همین باعث ایجاد نگاه منفی به حجاب و سایر اعتقادات افراد میشود. البته این موارد را با عملکرد خوب و برخوردهای صادقانه میتوان اصلاح کرد. ضمن اینکه سیستم آموزشی و رسانهای ما نیز باید الگوهای مثبت و خوبی خصوصاً از دانشمندان و بانوان موفق را در جامعه ارائه دهند و معرفی کنند و افرادی را که با حفظ و رعایت اصول ارزشی و اخلاقی در اجتماع و خانواده حضور و بروز خوب و موفق دارند به نسل جوان بشناسانند. ضمن احترام به جامعه هنری و ورزشی، اما رسانه ما در بخش الگوسازی بیشتر به معرفی هنرمندان و ورزشکاران میپردازد و معرفی پهلوانان و افتخارآفرینان عرصههای علمی کمتر مورد توجه است. معرفی مردان و زنان کوشا در جامعه علمی که در عین سختیها و دست تنها و با حداقل بودجه شب و روز برای اعتلای علمی جامعه در همه رشتهها میکوشند از ضرورتهاست. امروزه در جوامع پیشرفته شما تصویر دانشمندان معاصرشان را در تابلوها درسطح شهرهایشان میبینید، اما دانشمندان و بانوان فعال ما در جامعه خود نیز گمنام هستند چه برسد به معرفی در سطح بینالمللی. شما در علم ژنتیک از متخصصان صاحب نام محسوب میشوید. با توجه به آموزههای دینی که از نظر علمی گاهی با پیشرفتهای علم متوجه حکمتهای آن میشویم آیا در این علم خاص مواردی بوده است که شما را به یاد احادیث و روایات اسلامی و قرآنی بیندازد؟ خود را همیشه شاگرد همه اساتیدم میدانم و قدرشناس آنها هستم. سعی میکنم تا جایی که بتوانم در ادامه راه آنها قدم بردارم و خدماتی که میتوانم را به جامعه ارائه دهم. به خصوص درباره مسائل پزشکی و مشاوره ژنتیک و مباحث پزشکی فردمحور کارهایی هم انجام دادهایم مثل بررسی آیات قرآن درباره سبک زندگی سالم و ارتباط آن موارد با سلامت جسمی و روحی که مقاله مربوط در مجله علمی- پژوهشی وزارت بهداشت (تزکیه) هم منتشر شده است. تمام آزمایشها و مطالب تدریسی ما از زمانی که زیرمیکروسکوپ به سلول نگاه میکنیم تا ترمیم و ساخت بافتها به قدری زیبا، مهندسی و تنظیم شده هستند که انسان را هرچه بیشتر متوجه خالق میکند. به این اندیشیدهاید که اگر حجاب نداشتید موفقتر بودید؟ اگرکسی بخواهد از جاذبههای ظاهری خود استفاده کند شاید موفقیتهایی داشته باشد، اما مطمئناً موقتی است و همراه با ضررهای دیگری خواهد بود. سعی کردم در هر موقعیتی که هستم به باورها و اصول اعتقادی خود پایبند باشم و از آنها عدول نکنم، چون اگر سختیهایی هم باشد میدانم خداوند بزرگ میبیند و جبران میکند. اگر بخواهید درباره حجاب با دانشجوی خود صحبت کنید به او چه میگویید؟ دانشجویان ما به اندازه کافی با روشهای مستقیم درباره این مسائل شنیدهاند، بنابراین تلاش میکنم غیرمستقیم و به شکلی زیبا، خوب و موقر با عمل و رفتارم آنها را آگاه کنم و اینکه بدانند حجاب و عفاف امری است با لایههای مختلف ظاهری و باطنی (وقار رفتاری) که اگر رعایت کنند خودشان در امنیت و سلامت خواهند بود. ویل دورانت میگوید: «زنان به تجربه آموختهاند که دست و دلبازی باعث طعن و تحقیر آنها خواهد بود و این امر را به دختران خود یاد دادند. آنچه را که بجوییم و نیابیم گرانبها و ارزشمند است. هرچه خود و ارزشهای وجودی خود را در جامعه حفظ کنند کمتر مورد آزار روحی و جسمی قرار خواهند گرفت.» در خارج از کشور نسبت به اینکه بانوی دانشمندی محجبه است کنجکاو نمیشوند؟ همین سؤال را اگر با یکی از چهرههای شاخص علمی در خارج مطرح کنید چطور؟ بعضاً علت تفاوت نوع پوشش ما را در محیطهای زنانه با محیطهایی که آقایان هستند جویا میشوند که برای آنها میگویم جواهر گرانقیمت را در بهترین و امنترین مکان میگذارند تا ایمن باشد. همه ادیان الهی پوشش دارند. باورمندان به ادیان نسبت به باور و دلبستگی به همه محدودهها دقت و مراقبت دارند و پوشش یکی از مواردی است که متناسب با فرهنگها و شرایط محیط شکل ظاهری آن قابلیت انعطاف دارد. اسلام هم به زن چنین نگاهی دارد، زیرا ارزش داشته و با داشتن حجاب و وقار در رفتار مورد حفاظت است تا از آسیبهای روحی و جسمی و سوءاستفاده در امان باشد. بیشتر بخوانید: حفظ کرامت و عفت زن با رعایت حجاب ضمن اینکه در طول تاریخ بشری، مدارک و تصاویر زیادی از پوشیدگی بانوان وجود داشته که نشان از فطری بودن پوشیدگی بوده است حتی برای رفتن به کلیسا یا سایر عبادتگاهها هم بعضاً بانوان روسری سر میکردند. اینها دلیلی بر محدودیت و تحقیر زن نیست، بلکه بهخاطر محفوظ ماندن از خطرات و سوءاستفادهها و قلبهای بیمار است تا ایمن باشد. زن با پوشش و وقار میتواند بدون محدودیت در هر جامعهای فعالیتهای درمانی، علمی، تحقیقاتی و اجتماعی داشته باشد و کمتر مورد سوءاستفاده قرار گیرد. خاطرهای درباره حجاب
یکبار سال ۲۰۰۶ در کنگره بینالمللی ارتوپدی کیوتوی ژاپن که تنها دانشجوی پزشکی بودم و بیش از ۶۰۰ پزشک متخصص ارتوپدی هم از کشورهای مختلف (بیشتر متخصصان مرد) حضور داشتند به اندازهای حجاب، حضور و ارائه من برای متخصصان اهل سنت مصر جذاب بود که میگفتند تو الگوی یک زن مسلمان هستی و همراه همسرانشان من را به همه مکانهای دیدنی کیوتو بردند و به تمام کنگرههای بعدی در مصر دعوتم میکردند حتی برایم پیگیر ویزا بودند و درحال حاضر نیز همچنان با هم در تماس هستیم. منبع: خبرگزاری جوان
منبع: خبرگزاری صدا و سیما
کلیدواژه: سبک زندگی دینی
حجاب
بین المللی
کمتر مورد
سعی کردم
الگو ها
کشور ها
سختی ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.iribnews.ir دریافت کردهاست، لذا
منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری صدا و سیما» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۶۵۵۲۴۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
محمد رهبری، پژوهشگر شبکههای اجتماعی: گشت ارشاد بیشتر از حمله ایران به اسراییل مورد توجه قرار گرفت/ جامعه از زمان ماجرای مادر قمی به مسأله حجاب حساس شده/ در ایتا یک جزیره جدا از جامعه شکل گرفته است
به گزارش جماران؛ رویداد24 نوشت: شبکههای اجتماعی کمتر از یک دهه است که بدل به مهمترین سکوی بیان آزاد نظرات شهروندان تبدیل شدهاند. علیرغم فیلترینگ گسترده، روندهای این شبکهها هنوز شاخص مهمی برای فهم تحولات جامعه ایران است.
شبکههای اجتماعی، نمونه مهمی برای بررسی جامعهشناسیاند. این شبکها اثرات روانی بسیاری بر کاربران میگذارند که این تأثیرات در حوزه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، سبک زندگی و... بروز و ظهور دارد. از جمله در شبکههای اجتماعی داخلی که برخی مدعیاند با توجه به نظریه پژواک، مدیران این مجموعه از تاکتیک جامعهی همفکر برای القا نظریات خود و تزریق نگاه افراطی استفاده میکنند. در نمونه دیگر بررسی محتوایی و آماری رفتار کاربران در توییتر نیز نشان میدهد ک جامعه با وجود شرایط بحرانی جنگی، حساسیتهای اجتماعی و فرهنگی خود را از دست نداده و واکنشها نسبت به طرح نور، بسیار جدی است.
به جهت بررسی موضوع فوق، گفتگو کردیم با محمد رهبری، جامعهشناس و پژوهشگر شبکههای اجتماعی، که در ادامه مشروح آن را میخوانیم:
در یک نگاه کلی، فضای مجازی و شبکههای اجتماعی در چند ماه اخیر، از نظر محتوا، محدودیت و کاربران در چه وضعیتی قرار داشت؟
در چند ماه اخیر بحث انتخابات مجلس و تنش ایران و اسراییل را در پیش داشتیم که در فضای اجتماعی از جمله توییتر، جلب توجه کرده بود. در کنار آن بحث آقای صدیقی، طرح نور، ماجرای حجاب درمانگاه قم و بازگشت گشت ارشاد به خیابان نیز بسیار مطرح شده است. در هر کدام از این موضوعات، کاربران مختلفی مشارکت داشتند.
در انتخابات مجلس عمدتاً جریان اصولگرایی بیشترین فعالیت را داشتند، البته بخشی از کاربران اصلاحطلب نیز کار کردند. در موضوع مربوط به آقای صدیقی و مباحثی که راجع به ایشان و زمین ازگل مطرح شده بود نیز، اصولگرایان و اصلاحطلبان حضور پررنگتری داشتند.
در موضوع مربوط به تنش میان ایران و اسراییل، حجم بسیار زیادی از داده منتشر شد و بر اساس میزان واکنشها به آن، میتوان آن را یکی از مهمترین موضوعات یکسال اخیر تلقی کرد. تمام گروهها و جریانات سیاسی مخالف جمهوری اسلامی، اصلاح طلبان و منتقدین و اصولگرایان و جریان انقلابی با تنوع درونی این گروهها، به بحث تنش میان ایران و اسراییل پرداخته بودند. فقط در فاصله 24 ساعت ابتدایی پس از حمله ایران به اسراییل، حدود 1 میلیون توییت و ریتوییت به زبان فارسی منتشر شد که اهمیت این مسأله را نشان میدهد. به لحاظ محتوایی نیز تنوع داشتیم، از افتخار و شادمانی برای حمله به اسراییل تا انتقاد نسبت به این مسأله که توسط طیفهای مختلف منتشر شده بود.
طرح نور در فضای مجازی بازتاب بسیاری یافت، وسعت برخورد کاربران با این پدیده در شبکههای اجتماعی چگونه بود؟
نکته قابل توجه در چند ماه اخیر بحث برخوردها در زمینه حجاب است که از قبل عید و در جریان درمانگاه قم، قابل مشاهده شده که جامعه نسبت به آن حساس شده است و این را از واکنشهای عمومی به آن موضوع فهمید. به لحاظ تنوع هم تمام طیفهای سیاسی داخل و خارج به آن ماجرا توجه کرده بودند. بعد از عید با آغاز طرح نور این حساسیت به قدری اوج گرفت که بعد از حمله ایران به اسراییل و در روزهایی که پیشبینی میشد اسراییل به ایران پاسخ دهد، مسأله اصلی فضای توییتر، بازگشت گشت ارشاد به خیابان بود. بیشترین محتوایی که در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه پیش از پاسخ اسرائیل به ایران در فضای توئیتر مطرح بود، مسأله گشت ارشاد بود که بیشتر از اسراییل مورد توجه قرار گرفت.
نکته خیلی جالب در بررسی دادهها، حضور کاربران روزمرهنویس در واکنش به فعالیت دوباره گشتهای ارشاد است. این کاربران به ندرت در مسائل سیاسی ورود میکنند و عمدتا به مسائل خودشان میپردازند، اما در این ماجرا شاهد هستیم که این طیف نیز توییتهای زیادی داشتند. بعد از یکسال دوباره شاهد بازگشت حساسیتها نسبت به حجاب و سیاسیتر شدن کاربران روزمرهنویس به دنبال این مسأله هستیم.
آیا میتوان ادعا کرد که توییتر بر فضای سیاسی و فضای سیاسی بر توییتر اثر تعیینکننده میگذارد؟
توییتر و بهطور کلی شبکههای اجتماعی، به دلیل تغییر شکل روابط انسانی، تأثیرات عمیقی بر عرصههای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، داشتهاند. از آنجایی که عمده روابط انسانی به فضای آنلاین منتقل شده، این امر بر روی مسائل سیاسی و اجتماعی نیز تأثیر خود را خواهد داشت.
یکی از این تأثیرات، قطبی شدن فضای عمومی است. شبکههای اجتماعی میتوانند باعث قطببندی در جامعه شوند. قطببندیها در جامعه ما در توییتر بازنمایی و تشدید میشود. محیط توییتر و سایر شبکههای اجتماعی امکاناتی را فراهم میکنند که اجتماعات همفکر در آنجا شکل بگیرد. کاربران، کسانیکه را که با آنها اختلاف دارند دنبال نمیکنند و در مواردی مسدود (بلاک) میکنند. این رفتارها در شبکههای اجتماعی باعث تشدید قطببندیها در جامعه میشود. از آنجاییکه بسیاری از کاربران توییتر، کنشگران سیاسی و مدنی هستند، قطببندیها را به فضای واقعی نیز میرسانند. در نتیجه ما شاهد شکلگیری چرخه قطببندی هستیم؛ به این شکل که قطببندی موجود در جامعه وارد شبکههای اجتماعی شده و آنجا تشدید میشود و کاربرانی که در عرصه عمومی اثر دارند، این قطببندی تشدید شده را به آن محیط نیز منتقل میکنند و در ننتیجه قطببندی به شکل تشدید شدهتر به جامعه بازمی گردد و مرتبا شاهد افزایش قطببندیهای سیاسی هستیم.
نظریه «اتاق پژواک» در شبکههای اجتماعی چگونه تعریف میشود و تا چه حد بر رفتار کاربران اثرگذار است؟
افراد عموماً ترجیح میدهند که در محیطی قرار بگیرند که همفکرانشان درآنجا حضور دارند و مواضع همدیگر را تأیید کنند. در نتیجه هر فردی که درون اجتماع افراد همفکر با خودش قرار گرفته، مرتبا انعکاس و پژواک صدای خود را از دیگر بخشهای شبکه (همان کاربران همفکر) میشنود. به همین خاطر به این پدیده، اتاق پژواک میگویند. این فضا باعث میشود افراد حس کنند که اکثریت هستند و در نتیجه خود را برحق میدانند. تمام اینها باعث میشود تحملشان نسبت به نظرات دیگر کمتر شود و عقیدههایشان محکمتر شود. وقتی چنین اتفاقی میافتد، شاهد تشدید قطببندیها هستیم. در محیطهای قطبی گرایش به دیدگاههای رادیکال بیشتر است و کاربران تمایل دارند به کسانی بپیوندند که مواضع رادیکالتری دارند.
این پدیده تا چه حد در شبکههای اجتماعی داخلی نظیر ایتا، دیده میشود؟
ابتدا باید بگویم که این امر تا حدی در شبکههای اجتماعی مختلف و پیامرسانها دیده میشود. در توییتر ممکن است اجتماع همفکر میان چندین گروه مختلف شکل میگیرد؛ اما آنچه در ایتا شاهد هستیم شکلگیری یک اتاق پژواک بزرگ و اجتماع افراد همفکر بزرگ در کل این شبکه هست. بنظر میرسد آنچه در خصوص کاربران فعال در ایتا مشاهده میشود، شکلگیری یک جزیره جدا از کل جامعه است چرا که دیدگاههای مختلف در آنجا مطرح نمیشود و همین امر باعث تشدید قطببندی سیاسی و در نتیجه افزایش رادیکالیسم میشود. در نتیجه احتمال اینکه کاربران فعال ایتا به مرور گرایش به مواضع افراطی پیدا کنند، بیشتر میشود.
مواضع افراطی برخی کاربران شبکههای اجتماعی داخل، مشخصاً در چه حوزههای بروز و ظهور دارد و مثال آن چیست؟
ما در ایتا میبینیم که درباره علم پزشکی عقاید خیلی خاصی جریان دارد؛ بحثهایی که درباره دلارزدایی مطرح میشود در ایتا خیلی جدی است. در حوزه سیاسی نیز همینطور است و برخی تحلیلگران، نتیجه انتخابات مجلس در تهران را نتیجه رأی کاربران ایتایی میدانند که به جریانی خاص رای دادند.
راهکار عبور کاربران از فضای افراطی گلخانهای درون برخی شبکههای اجتماعی و جلوگیری از دیدگاههای تنشآمیز چیست؟
سه راه حل بیشتر نمیتوان پیشنهاد کرد؛ اول اینکه پلتفرمهای داخلی بسته شود که من موافق این ایده نیستم. راه حل دوم متکثر کردن کاربران پلتفرمهای داخلی است تا در آن دیدگاهها و عقاید متنوعی طرح شود که میبینیم که این هم جواب نداده است. جریان قدرتمند حامی ایتا سالها تلاش کرده گروههای مختلف در آنجا حضور داشته باشند اما با وجود تمامی حمایتها از ایتا، فقط گروه خاصی در آنجا فعال است. راه حل سوم این است که تلاش شود کاربران ایتا در پلتفرمهای دیگر حضور داشته باشند که این امر با رفع فیلترینگ محقق میشود. اساسا بخش مهمی از کاربران ایتا پس از فیلترینگ به آنجا پیوستند و اگر سهولت دسترسی از ایتا، در استفاده از سایر شبکههای اجتماعی وجود داشته باشد و این کاربران در سایر پلتفرمها در معرض عقاید دیگر قرار بگیرند، شاید بخشی از مسأله حل شود. بنابراین رفع فیلتر شبکههای اجتماعی چاره کار است.
نظریه سرمایهداری نظارتی که مدعی است دولتها با استفاده از اطلاعات کاربران، برای آنها استراتژی تعیین کرده و شهروند را تبدیل به یک الگو خاص خود میکنند، تا چه حد در ایران جریان دارد؟
در دوران جدید، اطلاعاتی که در شبکههای اجتماعی وجود دارد، یک منبع بزرگ برای دولت هاست که شهروندان خود را بشناسند و کاربران کشورهای دیگر را نیز شناسایی کنند. این شیوه در تمام کشورها جریان دارد و هم استفاده و هم سوءاستفاده میشود. وقتی مردم از اینترنت و شبکههای اجتماعی استفاده میکنند، یعنی اطلاعات خود را در معرض دید حکومتها قرار میدهند.